Καρκίνος Όρχεων

Ταξινόμηση

Οι καρκίνοι των όρχεων χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, ανάλογα με τον ακριβή τύπο των κυττάρων που προκαλεί τον καρκίνο, όγκοι από γεννητικά κύτταρα και όγκοι στρώματος-γεννητικής ταινίας καρκίνου του όρχεως.

Οι καρκίνοι από γεννητικά κύτταρα είναι οι πιο συχνοί και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ταξινομούνται ως εξής:

1. Καρκίνος in situ (ενδοσωληναριακή νεοπλασία).

2. Σεμίνωμα. Είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου από γεννητικά κύτταρα 35% και καταλαμβάνει συχνά ολόκληρο τον όρχι. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ των ηλικιών 30 εως 40 ετών. Εξελίσσεται βραδέως και προκαλεί μεταστάσεις πιο αργά και λιγότερο συχνά, σε συγκριση με τους υπόλοιπους υποτύπους.

3. Εμβρυικό καρκίνωμα. Συχνότερα στις ηλικίες των 20 εως 30 ετών και εμφανίζεται στο 20% των περιπτώσεων. Θεωρείται καρκίνος υψηλής κακοήθειας, ο δεύτερος κατά σειρά, μετά το χοριοκαρκίνωμα.

4. Χοριοκαρκίνωμα. Είναι σπάνιος καρκίνος, στο 1% των περιπτώσεων, αλλά ο πιο επιθετικός. Δίνει πολύ γρήγορα λεμφαδενικές και πνευμονικές μεταστάσεις και έχει τον μικρότερο χρόνο επιβίωσης.

5. Όγκος του λεκιθικού ασκού. Στην παιδική ηλικία είναι ο πιο συχνός καρκίνος αλλά εξαιρετικά σπάνιος στους ενήλικες. Εμφανίζεται, συνήθως, ως στοιχείο μικτού όγκου.

6. Τεράτωμα. Και αυτός ο τύπος εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και στους ενήλικες σχεδόν αποκλειστικά ως στοιχείο μικτού όγκου. Στην παιδική ηλικία, συνήθως, είναι καλοήθεις όγκοι. Στους ενήλικες θεωρούνται κακοήθη και μπορεί να δώσουν μεταστάσεις.

7. Μικτοί όγκοι γεννητικών κυττάρων. Αποτελούν περίπου το 40% των καρκίνων του όρχεως από γεννητικά κύτταρα. Εμφανίζονται ως συνδιασμός των παραπάνω τύπων, με πιο συχνό το τερατοκαρκίνωμα ( συνδυασμός εμβρυικού καρκινώματος και τερατώματος).

Οι καρκίνοι στρώματος-γεννητικής ταινίας ταξινομούνται ως εξής:

1. Όγκοι κυττάρων Leydig. Περίπου το 1-3% των ορχικών καρκίνων. Μπορεί να εμφανιστούν και κάτω από την ηλικία των 10 ετών. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα αποτελεί η πρώιμη ήβη. Δηλαδή ψηλό αναστημα, ανδρική φωνή, μεγάλο πέος, τριχοφυία εφηβαίου λόγω παραγωγής της ανδρικής ορμόνης, της τεστοστερόνης. Στο 10% των περιπτώσεων εμφανίζεται γυναικομαστία λόγω παραγωγής οιστρογόνων, των γυναικείων ορμονών. Στην παιδική ηλικία θεωρούνται καλοήθη ενω στους ενήλικες σε ποσοστό 15%.

2. Όγκος κυττάρων Sertoli. Πολύ σπάνιοι, το 1% των ορχικών καρκίνων. Εμφανίζεται και στη παιδική ηλικία, συνήθως με καλοήθη πορεία.

3. Μικτοί όγκοι (γεννητικά και στρωματικά κύτταρα): Γοναδοβλάστωμα. Συνήθως στην ηλικία κάτω των 30 ετών. Είναι στο 80% φαινοτυπικά θήλεα άτομα. Δεν είναι κακοήθης όγκος αλλά μπορεί κάποια στιγμή να υποστεί εξαλλαγή σε σεμίνωμα.

Αιτιολογία – Προδιαθεσικοί παράγοντες.

Σαφής αιτιολογία για τον καρκίνο του όρχεως δεν υπάρχει. Υπάρχουν, όμως, κάποιοι προδιαθεσικοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος στον όρχι. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζουν :

• Η ηλικία – Στο 80% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε ηλικίες από 20 έως 40 ετών.

• Φυλή. Οι λευκοί άνδρες προσβάλλονται 4 φορές πιο συχνά από τους έγχρωμους. Το υψηλότερο ποσοστό καρκίνου των όρχεων εμφανίζεται σε λευκούς άντρες στη Βόρεια Ευρώπη. Ενώ πιο σπάνια σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Ίσως ορισμένοι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες να εμπλέκονται σε αυτό.

• Κληρονομικότητα – Οικογενειακό ιστορικό. Οι αδελφοί και οι γιοι ασθενών με καρκίνο του όρχεως έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του όρχεως. Η κληρονομική προδιάθεση σχετίζεται με μία μετάλλαξη στο χρωμόσωμα Χq27.

• Μικρολιθίαση των όρχεων. Πολλοί θεωρούν την μικρολιθίαση των όρχεων προκαρκινωματώδη κατάσταση και για τον λόγο αυτό συστήνεται εντατική παρακολούθηση με ετήσιο υπερηχογράφημα όρχεων.

• Η κρυψορχία. Μερικά μωρά γεννιούνται με έναν ή και τους δύο όρχεις να μην έχουν κατέβει στο όσχεο. Μελέτες έχουν δείξει αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε άντρες που είχαν κρυψορχία, ιδιαίτερα όταν η κρυψορχία καθυστερήσει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά.

• Υπογονιμότητα. Το σύνδρομο γεννητικής δυσγενεσίας ανακαλύφθηκε την τελευταία δεκαετία και προσπαθεί να εξηγήσει την κοινή αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ των καταστάσεων υπογονιμότητα, κρυψορχία, υποσπαδία και καρκίνου του όρχεως. Σε κάποιες μελέτες φαίνεται ότι οι υπογόνιμοι άντρες εμφανίζουν μία ελαφρά αύξηση του κινδύνου για καρκίνου του όρχεως.

• Λοίμωξη από AIDS. Οι άντρες που πάσχουν από AIDS έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου τόσο στον όρχι όσο και σε άλλα όργανα.

• Περιβαλλοντικοί – επαγγελματικοί παράγοντες. Η έκθεση σε λιπάσματα, άσβεστο, καπνό και βιομηχανικοί εργάτες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνο όρχεως.

Συμπτώματα

Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν γίνεται από την αρχή αντιληπτός ένας καρκίνος στον όρχι γιατί δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Συνήθως, ως πρώτο σύμπτωμα παρατηρείται ψηλαφητή ανώδυνη σκληρία πάνω στον όρχι και σιγά σιγά αρχίζει ο όρχις να διογκώνεται. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και πόνος, κυρίως όταν λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις η διόγκωση. Σπανιότερα, εμφανίζεται γυναικομαστία (διόγκωση των ανδρικών μαστών) λόγω έκκρισης γυναικείων ορμονών, των οιστρογόνων, από τον καρκίνο. Ο καρκίνος του όρχεως μπορεί να εξαπλωθεί κατά συνέχεια ιστών , δηλαδή να αρχίσει να εξαπλώνεται προς την επιδιδυμίδα και τον σπερματικό τόνο. Συχνά, ακόμη και στην αρχή της διάγνωσης μπορεί να εμφανιστεί, ήδη, με μεταστάσεις. Συχνότερα, εμφανίζει λεμφαδενικές μεταστάσεις στην κοιλιακή χώρα καθώς και με πνευμονικές μεταστάσεις. Θα πρέπει, πάντως, να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και άλλες παθήσεις που εμφανίζονται με τα ίδια συμπτώματα, όπως επιδιδυμίτιδα-ορχίτιδα, συστροφή όρχεως, υδροκήλη, κύστη επιδιδυμίδος.

Συσταση:

«Καθε διογκωση του ορχεως πρεπει να εξεταζεται και να εκτιμαται απο τον ειδικο Ουρολογο – Ανδρολογο για να αποκλειστει η πιθανοτητα ενος καρκινου του ορχεως.»

Διάγνωση.

• Ψηλάφηση των όρχεων, πραγματοποιείται σε κάθε ύποπτη διόγκωση των όρχεων.

• Υπερηχογράφημα όρχεων. Αποτελεί την πιο εύκολη, γρήγορη εξέταση η οποία μπορεί να θέσει την διάγνωση σε πολύ μεγάλο βαθμό.

• Εξετάσεις αίματος – καρκινικοί δείκτες. Ο καρκίνος των όρχεων συχνά παράγει κάποιες ουσίες που μπορούν να ανιχνευθούν στο αίμα, αυτές οι ουσίες ονομάζονται καρκινικοί δείκτες. Είναι η α-εμβρυϊκή σφαιρίνη (AFP), η β ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG) και η γαλακτική αφυδρογονάση (LDH). Η αύξηση των δεικτών επιβεβαιώνουν την διάγνωση του καρκίνου των όρχεων. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που οι τιμές των καρκινικών δεικτών είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Δηλαδή, ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει πάντοτε τον καρκίνο.

Σταδιοποίηση (έκταση και εξάπλωση της νόσου).

Σε περίπτωση όπου επιβεβαιωθεί η ύπαρξη καρκίνου του όρχεως, θα πρέπει να γίνουν επιπλέον εξετάσεις, για να εκτιμηθεί εάν το πρόβλημα είναι εντοπισμένο μόνο στον όρχι ή έχει εξαπλωθεί. Οπότε, απαιτείται να γίνουν οι εξής συμπληρωματικές εξετάσεις:

• Ακτινογραφία θώρακος ή/και αξονική τομογραφία θώρακος.

• Αξονική τομογραφία κοιλίας.

Θεραπεία.

Το πρώτο καθοριστικό βήμα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του όρχεως ανεξαρτήτου σταδίου και ταξινόμησης, ανεξαρτήτου μεταστάσεων, αποτελεί η χειρουργική επέμβαση, η ορχεκτομή.

Χειρουργική.

Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται σε όλες τις περιπτώσεις και είναι αναντικατάστατη. Διενεργείται υψηλή ορχεκτομή. Πραγματοποιείται βουβωνική τομή και αφαιρείται τόσο ο όρχις όσο και ο σπερματικός τόνος ( το κορδόνι από το οποίο κρέμεται ο όρχις). Πρόκειται για μια επέμβαση που διαρκεί περίπου 1 ώρα και απαιτείται νοσηλεία σε νοσοκομείο 1 ημέρα. Αυτή από μόνη της μπορεί να προσφέρει πλήρη θεραπευτική αντιμετώπιση, αν ο καρκίνος βρίσκεται εντοπισμένος στον όρχι και δεν έχει εξαπλωθεί.

Χημειοθεραπεία.

Η διάρκεια και το είδος του θεραπευτικού προγράμματος εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση. Συνήθως, πραγματοποιούνται από έναν έως τέσσερις κύκλους χημειοθεραπείας, με πολύ καλά αποτελέσματα για την επιβίωση. Οι χημειοθεραπείες για τον καρκίνο του όρχι δεν είναι ισχυρές, έχουν σπάνια παρενέργειες (ΔΕΝ πέφτουν τα μαλιά). Αλλά είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν την γονιμότητα του ανδρός προσωρινά (για 5χρόνια) και σε μικρότερο ποσοστό σε μόνιμη βάση. Για τον λόγο αυτό επιβάλλεται κατάψυξη σπέρματος πριν την έναρξη των χημειοθεραπειών!!!!. Πολλές φορές για προληπτικούς λόγους γίνονται χημειοθεραπευτικοί κύκλοι, ειδικά σε επικίνδυνους τύπους καρκίνου ακόμη και στην περίπτωση του εντοπισμένου καρκίνου.

Ακτινοθεραπεία.

Η ακτινοθεραπεία είναι μία θεραπεία που χρησιμοποιεί ακτινοβολία. Σπανιότερα χρησιμοποιείται.

Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία.

Η παρακολούθηση επιβάλλεται για τουλάχιστον 5 χρόνια μετά από μία επιτυχημένη θεραπεία. Γίνεται για να διαπιστωθεί πρώιμα τυχόν υποτροπή και επανεμφάνιση του καρκίνου ώστε εγκαίρως να αντιμετωπιστεί.

Η παρακολούθηση περιλαμβάνει :

• Εξέταση καρκινικών δεικτών.

• Ακτινογραφία θώρακος.

• Αξονική τομογραφία κοιλίας.

Το πόσο συχνά, εξαρτάται από τον ιστολογικό τύπο του καρκίνου (βιοψία) και από το αρχικό στάδιο της νόσο. Σίγουρα όμως τα δύο πρώτα χρόνια η παρακολούθηση είναι πιο συχνή (ανά τρίμηνο – εξάμηνο) και στην συνέχεια, συνήθως, ανά έτος.

Πρόγνωση του καρκίνου του όρχεως.

Η πρόγνωση (δηλαδή η επιβίωση των ασθενών) είναι συνήθως πολύ καλή. Ο καρκίνος των όρχεων, χάρη στην πρόοδο της χημειοθεραπείας, έχει γίνει μία ιάσιμη μορφή καρκίνου σε πάνω από 95% των περιπτώσεων. Και μάλιστα, εάν ο καρκίνος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, χωρίς μεταστάσεις, η ίαση είναι δεδομένη. Αλλά ακόμη και αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, διαγνωστεί με μεταστάσεις, εξακολουθεί να υπάρχει μία πολύ μεγάλη πιθανότητα ίασης. Μάλιστα πολύ υψηλότερη συγκριτικά με άλλους τύπους καρκίνου.

Καρκίνος του όρχεως, Ορχεκτομή- Στύση και γονιμότητα.

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η αφαίρεση του ενός όρχεως και εφόσον ο άλλος είναι φυσιολογικός ΔΕΝ επηρεάζει τη σεξουαλική ζωή. Η στύση και η επιθυμία (libido) συνεχίζουν να υφίστανται όπως και πριν. Είναι αναμενόμενο για ένα μικρό χρονικό διάστημα, και καθαρά για ψυχολογικούς λόγους, να επηρεαστούν αρνητικά αλλά πολύ γρήγορα ο άνδρας επανέρχεται στις πρότερες επιδόσεις. Η γονιμότητα, όμως μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά. Ο ίδιος ο καρκίνος επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή σπερματοζωαρίων και σύμφωνα με μελέτες στο 80% των ασθενών παρατηρείται κάποια διαταραχή των παραμέτρων του σπέρματος. Παρατηρείται δηλαδή είτε μικρότερος αριθμός σπερματοζωαρίων είτε χαμηλότερη κινητικότητα ή λιγότερες φυσιολογικές μορφές. Ακόμη πιο πιθανό είναι να επηρεαστεί σε περίπτωση όπου ακολουθήσει συμπληρωματική χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Συστήνουμε κατάψυξη σπέρματος σε τράπεζα σπέρματος. Στο 50% των ασθενών η γονιμότητα επιστρέφει στο φυσιολογικό μετά το πέρασμα δύο ετών από τη χημειοθεραπεία/ακτινοθεραπεία και ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό μετά την πενταετία, περίπου το 80%. Αλλά το 20% των ανδρών με καρκίνο του όρχεως, που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία θα παραμείνει μόνιμα υπογόνιμο.

Πρόληψη.

1.Οι άνδρες πρέπει να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν στο κομμάτι της πρόληψης. Οι γυναίκες με ψηλάφηση εξετάζουν και παρακολουθούν το στήθος τους, για έναν καρκίνο του μαστού. Το ίδιο και οι άνδρες, πρέπει γνωρίζουν ότι με την αυτοεξέταση!!! (ψηλάφηση των όρχεων) μπορούν να προλάβουν και να ανακαλύψουν εγκαίρως έναν καρκίνο του όρχεως.

2.Οι άνδρες που έχουν υποβληθεί σε επέμβαση αποκατάστασης κρυψορχίας σε μικρή ηλικία, επιβάλλεται να παρακολουθούνται ετησίως μετά την ηλικία των 16 ετών, με υπερηχογράφημα.

3.Οι άνδρες με καρκίνο του όρχεως πρέπει να καταψύξουν το σπέρμα τους ΠΡΙΝ την χημειοθεραπεία και, αν είναι δυνατόν, πριν την ορχεκτομή, για να διαφυλάξουν μελλοντικά την γονιμότητά τους. Για δύο χρόνια μετά την χημειοθεραπεία ΔΕΝ πρέπει να υπάρξει εγκυμοσύνη, γιατί αυξάνεται ο κίνδυνος τερατογεννήσεων !!!