Τι είναι το PSA

Στον ορό του αίματος εμφανίζεται ως ελεύθερο ή συνδεδεμένο με πρωτεΐνες. Διακρίνεται σε:

• Ελεύθερο PSA (Free PSA): δεν συνδέεται με πρωτεΐνες. Είναι η κυριότερη μορφή PSA στο σπερματικό υγρό

• PSA – a2M: Σύνδεση ελεύθερου PSA με την α2-μακροσφαιρίνη. Η μορφή αυτή δεν είναι ανιχνεύσιμη

• PSA – ACT : Σύνδεση ελεύθερου PSA με τη α1–αντιχυμοτρυψίνη. Στον καρκίνο του προστάτη εμφανίζεται υψηλό ποσοστό της μορφής αυτής στον ορό του αίματος.

Στην καθημερινή πράξη χρησιμοποιούμε το ολικό PSA (περιλαμβάνει το σύνολο των μορφών) και το ελεύθερο PSA (free PSA) και τον λόγο (ratio) μεταξύ αυτών των δύο δηλαδή, ελεύθερο / ολικό.

Πότε αυξάνεται το ολικό PSA

Το PSA είναι ένας καρκινικός δείκτης. Όσο περισσότερο αυξάνεται τόσο περισσότρο αυξάνεται η πιθανότητα ύπαρξης προστατικού καρκίνου. Αλλά κάθε αύξηση του  PSA δεν σημαίνει απαραιτήτως καρκίνος. Μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες, όπως:

Προστατίτιδα – ουρολοίμωξη.

Επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης).

Τοποθέτηση ουροκαθετήρα.

Δακτυλική εξέταση στον προστάτη.

Κυστεοσκόπηση.

Βιοψία προστάτη.

Διουρηθρική επέμβαση.

Καλοήθη υπερπλασία προστάτη.

Λόγος  ελεύθερου προς ολικό PSA (Free/Total PSA)

Το ποσοστό του ελεύθερου προς το ολικό PSA (Free/Total PSA) αυξάνει σε καλοήθη υπερπλασία προστάτη, ενώ μειώνεται σε προστατικό καρκίνο.

Όσο ο λόγος είναι μικρότερος του 19%, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα ύπαρξης προστατικού καρκίνου . Με ποσοστό 0-10% η πιθανότητα είναι 56%, πολύ υψηλή πιθανότητα.

Το PSA στην κλινική πράξη: Δεν μας ενδιαφέρει μόνο η απόλυτη τιμή του PSA αλλά και:

Χρησιμότητα του PSA

Έγκαιρη διάγνωση καρκίνου προστάτη.

Παρακολούθηση της θεραπείας των ασθενών με καρκίνο προστάτη μετά από ριζική προστατεκτομή ή μετά από ακτινοβολίες ή υπό ανδρογονικό αποκλεισμό (φαρμακευτική θεραπεία).

Σταδιοποίηση και βαθμός κακοήθειας του καρκίνου.

Ποια είναι η κλινική σημασία του λόγου ελεύθερου προς ολικό PSA (Free/Total PSA);

Συμβάλλει στην καλύτερη εκτίμηση του κινδύνου ύπαρξης προστατικού καρκίνου από ότι το PSA από μόνο του.

Αυξάνει τον αριθμό ανιχνεύσιμων καρκινωμάτων σε τιμές PSA <4ng/ml.

Όταν το PSA ανευρίσκεται μεταξύ 4-10 ng/ml, συνεισφέρει στον καλύτερο διαχωρισμό των περιπτώσεων προστατικού Καρκίνου και καλοήθους υπερπλασίας προστάτη.