Ανδρική Υπογονιμότητα

Ως υπογονιμότητα ορίζετε η αδυναμία ενός σεξουαλικά ενεργού ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη 12 μήνες μετά την έναρξη ελεύθερων επαφών. Περίπου το 15% – 20% των ζευγαριών δεν επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρόνο και ζητούν ιατρική θεραπεία. Σε αυτά τα ζευγάρια η συμμετοχή των ανδρών ανέρχεται στο 40%, των γυναικών στο 40% ενώ στο 20% το αίτιο εντοπίζεται και στους δύο. Ιδιοπαθής υπογονιμότητα χαρακτηρίζεται η αδυναμία εγκυμοσύνης χωρίς αυτό να μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένη παθολογία.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

Όσον αφορά την αιτιολογία της ανδρικής υπογονιμότητας, διακρίνουμε σ΄αυτήν αίτια που οφείλονται στους παράγοντες που ελέγχουν τη λειτουργία των όρχεων (προ-ορχικά αίτια), αίτια που οφείλονται σ τη λειτουργία των όρχεων (ορχικά αίτια) και αίτια, που σχετίζονται με την απαγωγή του σπέρματος και την εκσπερμάτιση (μετα-ορχικά).

Α. Προ-ορχικά αίτια

Τα προ-ορχικά αίτια είναι στην πλειονότητά τους ορμονικές διαταραχές και διακρίνονται σε παθήσεις του υποθαλάμου και σε παθήσεις της υπόφυσης. Χαρακτηρίζονται από την απουσία της έκκρισης διαφορων ορμονών οπως της θυλακιοτρόπου ορμόνης( FSH) και της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) ή την αυξημένη παραγωγή άλλων π.χ αύξηση της προλακτίνης ( υπερπρολακτιναιμία) ή των οιστρογόνων. Διαταραχές της θυρεοειδικής λειτουργίας όπως ο υπέρ- ή ο υποθυρεοειδισμός μπορούν να επηρεάσουν επίσης αρνητικά την σπερματογένεση.

Β. Ορχικά αίτια

Εδώ υπάγονται οι ενδογενείς βλάβες που οφείλονται σε διάφορες χρωμοσωμικές ανωμαλίες και οι βλάβες που οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες που δρουν βλαπτικά και επηρεάζουν τη λειτουργία των όρχεων και χαρακτηρίζονται ως γοναδοτοξίνες. Το ποσοστό συμμετοχής των χρωμοσωμικών ανωμαλιών στις διαταραχές της σπερματογένεσης ανέρχεται στο 5%. Το σύνδρομο Klinefelter, το σύνδρομο υπεράρρενος, το σύνδρομο αναστροφής του φύλου ή μικροελλείψεις του χρωμοσώματος Υ αποτελούν μόνο κάποιες από από τις χρωμοσωμιακές ανωμαλίες. Γοναδοτοξικοί παράγοντες: είναι γνωστή η δυσμενής επίδραση της ακτινοβολίας, διαφόρων φαρμάκων και της αυξημένης θερμοκρασίας, που επηρεάζουν αρνητικά την σπερματογένεση. Ακτινοβολία, σε δόσεις 400cGy μπορεί να προκαλέσει αζωοσπερμία. Χρόνια χρήση αλκοόλ, μπορεί να επιφέρει ορχική ατροφία και μείωση του αριθμού των γεννητικών κυττάρων. Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με μείωση του όγκου του σπέρματος, αύξηση των ανώμαλων μορφών των σπερματοζωαρίων και πυοσπερμία. Η χρήση ναρκωτικών ουσιών όπως η μαριχουάνα έχει βρεθεί ότι προκαλεί μείωση των επιπέδων της τεστοστερόνης, γυναικομαστία και μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Παθήσεις των όρχεων : η μεταπαρωτιδική ορχίτιδα, η κρυψορχία, πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά έγκαιρα, η κιρσοκήλη η οποία χαρακτηρίζεται από διάταση φλεβικού πλέγματος του όρχεως . Η κιρσοκήλη είναι η πιο συχνά χειρουργικά διορθώσιμη αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας. Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται στον αριστερό όρχη για ανατομικούς λόγους. Η συχνότητα της κιρσοκήλης μεταξύ των νεαρών ενηλίκων ανέρχεται στο 20%, όμως μόνο το 1/4 από αυτούς, παρουσιάζουν υπογονιμότητα.

Γ. Μετα-ορχικά αίτια

Τα μετα-ορχικά αίτια αναφέρονται στην παρεμπόδιση της εξόδου του σπέρματος, που οφείλεται σε απόφραξη και διακρίνονται σε συγγενή, επίκτητα και λειτουργικά αίτια. Απόφραξη της αποχετευτικής οδού του σπέρματος διαγιγνώσκεται στο 7% των υπογόνιμων ανδρών. Διαταραχές της σεξουαλικής επαφής, λόγω ανατομικών ανωμαλιών (μικροφαλία, κρυπτοφαλία, φίμωση, υποσπαδίας, συγγενής κάμψη του πέους) ή από στυτική δυσλειτουργία , εμποδίζουν τη φυσιολογική εισχώρηση των σπερματοζωαρίων στον τράχηλο της μήτρας και ως εκ τούτου αποτελούν μετα-ορχικά αίτια υπογονιμότητας.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η ενδελεχής διαγνωστική προσέγγιση πρέπει να περιλαμβάνει το λεπτομερές ιατρικό και σεξουαλικό ιστορικό, την κλινική εξέταση, τον εργαστηριακό και τον απεικονιστικό έλεγχο. Οι υποχρεωτικές εξετάσεις για την εκτίμηση της ανδρικής υπογονιμότητας είναι :

1. Γενική ούρων, καλλιέργεια ούρων και καλλιέργεια σπέρματος

2. Σπερμοδιάγραμμα. Το κλασσικό σπερμοδιάγραμμα παραμένει η πρώτη, βασική και αναντικατάστατη εξέταση. Προτιμάται η λήψη του σπέρματος στο εργαστήριο με αυνανισμό. Το δείγμα λαμβάνεται μετά από σεξουαλική αποχή δύο ημερών και όχι μεγαλύτερη των 5 ημερών. Η εξέταση πρέπει να γίνεται μέσα στη 1η ώρα από τη συλλογή του. Οι κύριοι παράμετροι που ελέγχονται είναι ο αριθμός , η κινητικότητα και η μορφολογία των σπερματοζωαρίων.

3. Ορμονικός έλεγχος. Σε κάθε υπογόνιμο άνδρα πρέπει να γίνεται ορμονικός έλεγχος. Η αξιολόγηση του άξονα υποθαλάμου–υπόφυσης-όρχεων παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την σπερματογένεση και αυτό πετυχαίνεται σε μεγάλο βαθμό με τον προσδιορισμό της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH), της τεστοστερόνης, της οιστραδιόλης και της προλακτίνης.

4. Υπερηχογράφημα – Doppler οσχέου. Εξέταση απαραίτητη για να αξιολογηθούν οι όρχεις, οι επιδιδυμίδες καθώς και η παρουσία κιρσοκήλης.

Ενώ πραγματοποιούνται και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όταν ο ειδικός Ανδρολόγος το κρίνει απαραίτητο, μερικές από τις οποίες είναι οι κάτωθι:

1. Βιοχημικός έλεγχος του σπέρματος : δίδει πληροφορίες για τη λειτουργία των επικουρικών γεννητικών αδένων. Περιλαμβάνει την φρουκτόζη, την ουδέτερη α-γλυκοσιδάση και τον ψευδάργυρο. Εκτιμάται το σημείο της απόφραξης της εκφορητικού οδού ανάλογα με την απουσία συγκεκριμένου συστατικού του σπέρματος.

2. Εκτίμηση της κατάτμησης του DNA των σπερματοζωαρίων (DNA fragmentation)– η ακεραιότητα του DNA είναι προυπόθεση για την γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματοζωαρίων.

3. Τα αντισπερμικά αντισώματα.

4. Χρωμοσωμιακός έλεγχος. Σε μη αποφρακτική αζωοσπερμία ο χρωμοσωμιακός έλεγχος συνίσταται στην ανάλυση του καρυότυπου και στον έλεγχο μικροελλείψεων στο χρωμόσωμα Υ με τη μέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PCR). Σε αποφρακτική αζωοσπερμία πρέπει να γίνει έλεγχος για μεταλλάξεις και πολυμορφισμού ενός μεγάλου αριθμού γονιδίων, όπως της κυστικής ίνωσης.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Φαρμακευτική θεραπεία.

Ακρογωνιαίο λίθο της επιτυχούς θεραπείας αποτελεί ο καθορισμός της αιτίας και η βαρύτητα της υπογονιμότητας. Έτσι, ο Ανδρολόγος θα έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει μια πληθώρα φαρμακευτικών σκευασμάτων ανάλογα με την περίπτωση, προσπαθώντας να ενισχύσει τις παραμέτρους του σπέρματος που είναι επηρεασμένες , με αρκετά υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Χειρουργική θεραπεία.

• Χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης. Μικροχειρουργική υποβουβωνική αποκατάσταση είναι η πιο δημοφιλής και με τα καλύτερα αποτελέσματατα. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί η δυ¬νατότητα προσέγγισης του όρχεως για βιοψία και η εξέταση της επιδιδυμίδας για πιθανή απόφραξη. Η χρήση της μικροχειρουργικής έχει οδηγήσει σε σημα¬ντική μείωση των επιπλοκών της επέμβασης. (Δείτε περισσότερα εδώ)

• Χειρουργική αντιμετώπιση της κρυψορχίας. Η χειρουργική αντιμετώπιση της κρυψορχίας μέχρι την ηλικία των τριών ή κατά άλλους έξι μηνών παρα¬μένει αναμφίβολα η θεραπεία εκλογής.

• Μικροχειρουργική Βιοψία όρχεως (micro-TESE). Η βιοψία του όρχη μπορεί να αποτελεί μέρος της στρατηγικής της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε αζωοσπερμικούς ασθενείς. Γίνεται προσπάθεια, με την χρήση ειδικού χειρουργικού μικροσκοπίου, ανεύρεσης σπερματοζωαρίων από τους όρχεις αυτών των ανδρών, ετσι ώστε με το δικό τους γεννητικό υλικό να τεκνοποιήσουν. (Δείτε περισσότερα εδώ)

Λύσεις υπάρχουν, αρκεί να τις αναζητήσουμε!!!

Υπάρχουν τρόποι να προστατέψουμε την γονιμότητα ???

Αυξήστε την γονιμότητα σας με απλές συμβουλές

• Ισορροπημένη διατροφή: Εμπλουτίστε την διατροφή σας με έλαια ωμέγα 3 και ωμέγα 6, που βρίσκονται στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους και στα λιπαρά ψάρια, καθώς και η κατανάλωση οργανικών τροφών, όπως φρέσκα λαχανικά και ψωμί ολικής άλεσης. Επίσης, η λήψη ψευδαργύρου (Zn), σεληνίου (Se) και φυλικού οξέος βοηθά τόσο την ενίσχυση του σπέρματος όσο και την καλή υγεία του εμβρύου.

• Προσοχή στο βάρος: Οι παχύσαρκοι κινδυνεύουν από υψηλή χοληστερίνη, σακχαρώδη διαβήτη, μείωση τεστοστερόνης παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος.

• Σταματήστε το κάπνισμα. Οι τοξικές ουσίες του καπνού είναι δυνατόν να προκαλέσουν βλάβη στην σπερματογένεση αλλά ευτυχώς η βλάβη αυτή είναι αναστρέψιμη. Ευθύνεται και για την μείωση του επιπέδου της τεστοστερόνης στο αίμα. Οι καπνιστές έχουν κατά μέσον όρο 13-17% λιγότερο σπέρμα από τους μη καπνιστές. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ιαπωνία, καπνιστές εξετάστηκαν 5 και 15 μήνες μετά την διακοπή του καπνίσματος, η ποσότητα των σπερματοζωαρίων τους αυξήθηκε από 50 έως 800% !!!

• Περιορίστε το αλκοόλ. Το αλκοόλ μειώνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης ενώ η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να μειώσει την σεξουαλική επιθυμία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

• Αποφύγετε ζεστά μπάνια (σάουνα) και τα στενά εσώρουχα. Αυξάνεται η θερμοκρασία στους όρχεις δρώντας αρνητικά στην ποιότητα του σπέρματος.

• Όχι τα κινητά τηλέφωνα κοντά στους όρχεις: η συνεχής ακτινοβολία επηρεάζει την μορφολογία, κινητικότητα και παραγωγή των σπερματοζωαρίων.

• Χαλαρώστε και αποβάλλετε το στρες: μεταξύ άλλων, αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα της σύλληψης.

• Διακοπή φαρμάκων που επηρεάζουν την σπερματογένεση.

• Κάντε τακτικά εξετάσεις – προσέξτε την υγεία σας , δεν είναι δεδομένη!!!!