ΟΡΙΣΜΟΣ
Η Νυχτερινή Ενούρηση είναι πολύ κοινό πρόβλημα, επηρεάζει έναν μεγάλο αριθμό παιδιών αλλά μόλις το 1/3 των οικογενειών θα αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας Νυχτερινή Ενούρηση είναι η μη ηθελημένη απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχουμε 2 τουλάχιστον επεισόδια νυχτερινής ενούρησης ανά μήνα καθώς και το παιδί να είναι μεγαλύτερο των 5ετών. Συμβαίνει τρεις φορές πιο συχνά στα αγόρια. Στην ηλικία των 5ετών συμβαίνει 15-25% των παιδιών και με την πάροδο της ηλικίας το ποσοστό αυτό μειώνεται κατά 15% ανά έτος. Σε ηλικία 12 ετών συνεχίζει να συμβαίνει στο 8% των αγοριών και μόλις στο 4% των κοριτσιών. Στην εφηβεία συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα αλλά σε πολύ μικρό ποσοστό, 1-3%.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η σύγχρονη άποψη είναι ότι πρόκειται για μία πολυπαραγοντική κατάσταση και δεν υπάρχει σαφής αιτιολογία. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες και έχουν μελετηθεί αρκετοί αιτιολογικοί παράγοντες, οι οποίοι περιγράφονται παρακάτω:
Κληρονομικότητα – οικογενειακή προδιάθεση: 77% των παιδιών θα εμφανίσουν νυχτερινή ενούρηση αν και οι δυο γονείς είχαν το ίδιο πρόβλημα και το 43% όταν ένας, μόνο γονέας είχε αντίστοιχο πρόβλημα. Ενώ μόνο 15% των παιδιών που κανένας από τους δύο γονείς δεν ήταν ενουρητικοί . Επιπλέον, πιο συχνά παρουσιάζεται όταν την πάθηση είχε ο πατέρας παρά η μητέρα.
Ψυχολογικοί παράγοντες: Φαίνεται ότι τα ψυχολογικά προβλήματα είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της νυχτερινής ενούρησης και όχι η αιτία. Το άγχος, η ανασφάλεια, η συναισθηματική ανωριμότητα, τα αισθήματα ζήλιας προς ένα αδερφό μπορούν να γίνουν αιτία ενούρησης. Επιπλέον παιδιά με νυχτερινή ενούρηση έχουν συχνά πολλές φοβίες και είναι κοινωνικά απομονωμένα. Επίσης οι εντάσεις στο οικογενειακό καθώς και στο σχολικό περιβάλλον ενδεχομένως προκαλούν ενούρηση.
Αντιδιουρητική ορμόνη: Μερικά παιδιά καθυστερούν να αναπτύξουν κιρκάδιο ρυθμό έκκρισης της βαζοπρεσσίνης (αντιδιουρητική ορμόνη). Η ορμόνη αυτή δεν συντίθεται σε ικανοποιητικό βαθμό την νύχτα με αποτέλεσμα την μεγάλη παραγωγή ούρων (νυχτερινή πολυουρία), η οποία ξεπερνά τις δυνατότητες χωρητικότητας της ουροδόχου κύστεως, με φυσικό επακόλουθο την νυχτερινή ενούρηση.
Διαταραχές ύπνου: Είναι δύσκολο να εξηγηθεί γιατί τα παιδιά αυτά δεν ξυπνάνε να ουρήσουν στην διάρκεια της νύχτας και έτσι κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα διαταραχών του ύπνου. Αυτό ενισχύουν γονείς που υποστηρίζουν ότι τα παιδιά αυτά κοιμούνται πολύ «βαριά» και δυσκολεύοντα να τα ξυπνήσουν. Παρόλα αυτά εγκεφαλογραφήματα δεν έδειξαν συγκεκριμένες διαφορές και είναι δύσκολο να συσχετιστούν οι δύο καταστάσεις, βάση επιστημονικών δεδομένων.
Διαφορες παθήσεις: Ο διαβήτης, η επιληψία, ο υπερθυρεοειδισμός, λοίμωξη της ουροδόχου κύστης και των νεφρών καθώς και η κατανάλωση τροφών που περιέχουν υψηλά επίπεδα χρωστικών και γλυκαντικών ουσιών μπορεί να αποτελέσουν αίτια νυχτερινής ενούρησης.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Το ιατρικό οικογενειακό ιστορικό και η κλινική εξέταση βοηθούν στην διάγνωση. Ελέγχεται η πιθανότητα για κάποια συγγενής ανωμαλία του ουροποιητικού (βαλβίδες οπισθίας ουρήθρας, έκτοπος ουρητήρας). Απαραίτητη θεωρείται η εξέταση των ούρων καθώς και η συμπλήρωση ενός ημερολογίου ούρησης. Πιο εξειδικευμένες εξετάσεις απαιτούνται πολλές φορές, όπως υπερηχογράφημα ουροποιητικού καθώς και ουρηθροκυστεογραφία.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Σημαντικό είναι να γίνει αντιληπτό τόσο από τους γονείς όσο και από τα ίδια τα παιδιά ότι είναι μια συχνή κατάσταση που τις περισσότερες φορές αποκαθίσταται αυτόματα. Δεν πρέπει το παιδί να αισθάνεται μειονεκτικά και να ντρέπεται. Οι γονείς καλό είναι να αποφεύγουν την επίπληξη και την τιμωρία, γεμίζουν με μεγαλύτερο άγχος το παιδί. Αυτό που έχει ανάγκη είναι συμπαράσταση και ενθάρρυνση.
Α. Μη φαρμακευτική θεραπεία
Περιορισμός της κατανάλωσης υγρών και φαγητών λίγες ώρες πριν από τον ύπνο.
Να βάζετε πάντοτε το παιδί να ουρεί πριν κοιμηθεί.
Άσκηση της ουροδόχου κύστεως: να αυξάνει το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις ουρήσεις της ημέρας και να μάθει να πηγαίνει στην τουαλέτα με πρόγραμμα, κάθε δύο-τρεις ώρες.
Ξύπνημα για ούρηση ανά 2-3 ώρες στην διάρκεια της νύχτας.
Συσκευή αφύπνισης η οποία ενεργοποιείται μόλις το παιδί αρχίσει την ενούρηση. Έτσι το παιδί θα ξυπνά και θα ολοκληρώνει την ούρηση στην τουαλέτα χωρίς τελικά να βρέχει (πολύ) το κρεβάτι του.
Επιβράβευση των προσπαθειών του παιδιού για κάθε «στεγνή» νύχτα.
Β. Φαρμακευτική θεραπεία
Δεσμοπρεσσίνη – συνθετικό ανάλογο της βασοπρεσσίνης (αντιδιουρητικής ορμόνης) – η θεραπεία αποσκοπεί στην μείωση της νυχτερινής παραγωγής των ούρων. Κυκλοφορεί σε επιγλώσσια δισκία αλλά απαιτείται προσοχή στην χορήγηση διότι ενδέχεται να προκαλέσει υπονατριαιμία. Ελέγχουμε πάντοτε το νατριο την 1η ημέρα, την 3η ημέρα και την 7η ημέρα από την έναρξη της θεραπείας. Παρατηρήθηκε ότι είναι περισσότερο αποτελεσματική σαν θεραπεία σε μεγαλύτερα παιδιά, >9ετών. Εφόσον υπάρχει ανταπόκριση στην θεραπεία, διαρκεί από 3 εως 6 μήνες και είναι προτιμότερη η σταδιακή διακοπή του φαρμάκου. Μειώνει σημαντικά τις νύχτες με ενούρηση αλλά είναι υψηλό το ποσοστό υποτροπής μετά το τέλος της θεραπείας.
Ιμιπραμίνη – ανήκει στην κατηγορία των αντικαταθλιπτικών και ο μηχανισμός δράσης δεν είναι ξεκάθαρος. Φαίνεται όμως πως βοηθάει στο 50% των περιπτώσεων αλλά με πιο χαμηλά μόνιμα αποτελέσματα.
Συμπερασματικά: μπορούμε να πούμε ότι η νυχτερινή ενούρηση επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών, στα περισσότερα θα αποκατασταθεί αυτόματα αλλά καλό είναι να γίνει σε όλα τα παιδιά διερεύνηση των αιτιών. Ένα μικρό ποσοστό, δυστυχώς, θα συνεχίσει να έχει προβλήματα και στην ενήλικη ζωή.
